ท22101 ภาษาไทย

ผู้แต่ง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ที่มาของเรื่อง 

          คัดมาจากหนังสือโคลงภาพพระราชพงศาวดารเป็นโคลงบรรยายภาพที่ ๑๐ แผ่นดินสมเด็จพระมหาจักรพรรดิและโคลงบรรยายภาพที่ ๕๖ แผ่นดินสมเด็จพระเจ้าเสือ

จุดมุ่งหมายในการแต่ง เพื่อสดุดีวีรกรรมของสมเด็จพระสุริโยทัยที่มีความรัก และความเสียสละพระชนม์ชีพ ช่วยปกป้องพระสวามีจากข้าศึกให้รอดพระชนม์ชีพ

ลักษณะคำประพันธ์ เป็นโคลงสี่สุภาพ

ลักษณะบังคับของโคลงสี่สุภาพ

1. คณะ

โคลงสี่สุภาพ 1 บทมี 4 บาท โดย 1 บรรทัดคือ 1 บาท แต่ละบาทมี 2 วรรค
บาทที่ 1 บาทที่ 2 และบาทที่ 3 มีจำนวนคำเท่ากัน คือ วรรคหน้ามี 5 คำ ส่วนวรรคหลังมี 2 คำ
บาทที่ 4 วรรคหน้ามี 5 คำเช่นกัน แต่วรรคหลังจะมี 4 คำ
รวมทั้งสิ้น 1 บทจะมี 30 คำ

2. คำสร้อย

คำสร้อย คือคำที่แต่งท้ายบาทของโคลงตามข้อบังคับ เพื่อทำให้ได้ใจความครบถ้วน ถ้าโคลงบาทใดได้ความครบถ้วนแล้ว ก็ไม่ต้องเติมคำสร้อย

ตำแหน่งที่กำหนดให้เติมคำสร้อยคือ ท้ายบาทที่ 1 และท้ายบาทที่ 3

คำสร้อยต้องมีแห่งละ 2 คำเสมอ โดยคำแรกเป็นคำสุภาพที่ต้องการเสริมความให้สมบูรณ์ ส่วนคำหลังมักลงท้ายด้วยคำต่อไปนี้ “พ่อ แม่ พี่ รา แล เลย เอย นา นอ เนอ ฤๅ ฮา แฮ เฮย” และมีอีกคำหนึ่งที่พบในโคลงโบราณ คือคำว่า “บารนี” ซึ่งใช้คำสร้อยได้ครบพยางค์โดยไม่ต้องเติมคำอื่น

3. คำสัมผัส เอก โท และ คำตาย

โคลงสี่สุภาพบังคับรูปวรรณยุกต์ เอก โท คือ บังคับรูปวรรณยุกต์เอก 7 ตำแหน่ง รูปวรรณยุกต์โท 4 ตำแหน่ง (ตามแผนผัง)

ในการแต่งโคลงสี่สุภาพ บางครั้งเมื่อไม่สามารถหาคำที่มีรูปวรรณยุกต์เอก หรือรูปวรรณยุกต์โทมาใช้ในที่บังคับวรรณยุกต์ตามแผนผังได้ จำเป็นต้องใช้คำ “เอกโทษ” หรือคำ “โทโทษ” คือ นำคำที่ต้องการใช้ไปเปลี่ยนให้เป็นรูปวรรณยุกต์เอก หรือโท แต่ถ้าไม่จำเป็นอย่างยิ่งแล้วก็ไม่ควรใช้ เพราะทำให้รูปคำเสีย และความหมายอาจเปลี่ยนไป

เช่น ใช้คำว่า “ข้า” แทนคำว่า “ฆ่า” เป็นต้น และในอีกกรณีหนึ่งคือ คำเอกและคำโทที่อยู่ติดกัน บางครั้งอาจสลับที่กันก็ได้

ในโคลงสี่สุภาพนั้น มีการใช้เสียง “คำตาย” แทนวรรณยุกต์เอกได้ทุกแห่งที่บังคับรูปวรรณยุกต์เอก ไม่ว่าคำตายนั้นๆ จะมีเสียงวรรณยุกต์ใด อาจเป็นคำตายเสียงเอก เช่น บาด จิต หรือคำตายเสียงโท เช่น วาด ภาพ หรือคำตายเสียงตรี เช่น พบ รัก เป็นต้น

ผังมโนภาพเป็นแผนผังหรือแผนภาพที่แสดงความสัมพันธ์ของมโนทัศน์หรือความคิดรวบยอด ที่เริ่มจากความคิดหลัก ซึ่งทำหน้าที่เป็นชื่อเรื่อง แล้วแตกแขนงไปสู่ความคิดย่อย ๆ กระจายออกไปโดยรอบ ทำให้เกิดภาพเชื่อมโยงขององค์ความรู้เรื่องใดเรื่องหนึ่งในทุกแง่มุม

ข้อเท็จจริง หมายถึง ข้อความที่แสดงเรื่องราวเหตุการณ์ ปรากฏการณ์ ข้อมูล และสิ่งต่าง ๆ ที่เป็นจริงตามธรรมชาติ
สามารถพิสูจน์ให้เห็นจริงได้และมีหลักฐานสนับสนุนยืนยัน
ตัวอย่างของข้อความที่เป็นข้อเท็จจริง
     1. สุนัขเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม
     2. ต้มยำกุ้งเป็นอาหารประจำชาติไทย
     3. ผักและผลไม้เป็นแหล่งอุดมวิตามินและแร่ธาตุต่าง ๆ

ข้อมูลสนับสนุน หมายถึง ข้อเท็จจริงที่สนับสนุนข้อสรุป ข้อวินิจฉัย ข้อตัดสินใจ ประกอบข้อมูลงานเขียนเพื่อให้ข้อมูล
มีความหนักแน่นและน่าเชื่อถือ อีกทั้งยังใช้เป็นหลักอนุมานหาความจริงหรือการคำนวณได้
ตัวอย่างของข้อความที่เป็นข้อมูลสนับสนุน
     1. สมชายขยันและอดออมจึงทำให้มั่งมีมากขึ้น
     2. สาเหตุหนึ่งของการเกิดน้ำท่วมเกิดจากการตัดไม้ทำลายป่า
     3. ภูมิขยันอ่านหนังสือ เขาจึงสอบได้ที่ 1

ข้อคิดเห็น หมายถึง ข้อความที่แสดงความรู้สึก ความเชื่อ ความคิดเห็นหรือการคาดคะเนของบุคคลใดบุคคลหนึ่งที่มี
ต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง
ตัวอย่างของข้อความที่เป็นข้อคิดเห็น
     1. ผู้หญิงที่เดินอยู่บนพรมแดงแต่งกายทันสมัยและสวยงามมาก
     2. การเดินทางด้วยรถไฟฟ้าน่าจะเร็วที่สุดในวันที่การจราจรติดขัด
     3. รายการโทรทัศน์ช่องนี้เหมาะสมสำหรับผู้ชมทุกเพศทุกวัย

       บทเสภาสามัคคีเสวก ตอน วิศวกรรมา ชาติใดที่มีศึกสงครามไม่มีความสงบสุขในแผ่นดิน ประชาชนย่อมไม่มีจิตใจ สร้างสรรค์งานศิลปะ แต่หากชาติใดบ้านเมืองสงบสุขปราศจากสงคราม ประชาชนก็จะทะนุบำรุงการศิลปกรรมทั้งปวงให้เจริญรุ่งเรือง ซึ่งศิลปะนั้น สามารถแสลงได้ถึความมีอารยธรรมบของชาติ